Cıvata Nedir? Ne İşe Yarar?
Günlük hayatımızda sıkça karşımıza çıkan ama çoğu zaman farkında bile olmadığımız cıvatalar, yapıların ve makinelerin bir arada tutulmasında kritik bir rol oynar. Mobilyalardan otomotiv sanayisine, inşaattan elektronik cihazlara kadar pek çok alanda kullanılan cıvatalar, farklı ölçü, tip ve malzeme seçenekleriyle her ihtiyaca özel çözümler sunar. Bu yazımızda cıvata nedir, çeşitleri nelerdir ve doğru cıvata nasıl seçilir gibi soruların cevaplarını detaylı bir şekilde ele alacağız..
Cıvata Nedir?
Cıvata, vida ve somun ile birlikte kullanılan, genellikle silindirik gövdeye ve uç kısmında dişlere sahip, baş kısmı anahtarla sıkılıp gevşetilebilen bir bağlantı elemanıdır. Makine parçalarını, yapı elemanlarını veya farklı malzemeleri bir arada tutmak için kullanılır. Metal, plastik veya ahşap gibi farklı malzemelerde kullanılabilir.
Cıvata Ne İşe Yarar?
- Parçaları birleştirmek:
- En temel işlevi iki veya daha fazla parçayı sağlam şekilde birleştirmektir.
- Örneğin, bir makine kapağını gövdeye sabitlemek için cıvata kullanılır.
- Sökülebilir bağlantı sağlar:
- Kaynak veya perçin gibi kalıcı değil; gerektiğinde sökülüp takılabilir.
- Bu da bakım, tamir veya değiştirme işlemlerini kolaylaştırır.
- Yük taşıma:
- Yapıların veya makinelerin taşıdığı yükleri sabit ve güvenli şekilde aktarır.
- Titreşimli ortamlarda emniyet sağlar:
- Somun, pul veya özel cıvata türleriyle titreşimli ortamlarda gevşemeyi önleyerek güvenliği artırır.
Cıvata Nerelerde Kullanılır?
- İnşaat sektöründe (çelik yapı bağlantıları)
- Otomotiv ve havacılıkta
- Mobilya montajında
- Beyaz eşya ve elektronik montajında
- Makine ve üretim hatlarında
Cıvata Çeşitleri
- Altıgen Başlı Cıvata (Hex Bolt)
- Özellik: Altıgen şeklinde baş kısmı, anahtar veya lokma ile sıkılır.
- Kullanım: Genel amaçlı, inşaat, makine montajı, otomotiv.
- Örnek Standart: DIN 931 (kısmi diş), DIN 933 (tam diş).
- Silindir Başlı Cıvata (Allen Cıvata)
- Özellik: Silindirik baş ve iç altıgen (Allen) yuva, yüksek tork uygulamaları için.
- Kullanım: Makine, mobilya, hassas montajlar.
- Örnek Standart: DIN 912.
- Havşa Başlı Cıvata
- Özellik: Konik baş, yüzeyle aynı hizada kalır, estetik ve düzgün bir yüzey sağlar.
- Kullanım: Mobilya, otomotiv, yüzeyin düz olması gereken yerler.
- Örnek Standart: DIN 7991.
- Set Cıvata (Grub Screw)
- Özellik: Başsız, tam dişli, genellikle bir nesneyi sabitlemek için kullanılır.
- Kullanım: Şaftlar, kasnaklar, dişliler.
- Örnek Standart: DIN 913, DIN 916.
- Gergi Cıvatası (Tension Bolt)
- Özellik: Yüksek mukavemetli, büyük yükleri taşımak için tasarlanmıştır.
- Kullanım: Köprüler, çelik yapılar, ağır inşaat.
- Örnek Standart: EN 14399.
- Kafes Cıvatası (Carriage Bolt)
- Özellik: Yuvarlak baş ve kare boyun, dönmeyi önler.
- Kullanım: Ahşap konstrüksiyonlar, mobilya, dış mekan yapıları.
- Örnek Standart: DIN 603.
- Ankraj Cıvatası
- Özellik: Betona veya duvara sabitlemek için kullanılır, genleşme veya kimyasal sabitleme ile.
- Kullanım: İnşaat, altyapı projeleri.
- Örnek: L tipi, J tipi ankraj cıvataları.
- Flanşlı Cıvata
- Özellik: Baş altında entegre flanş (pul), daha geniş yük dağıtımı sağlar.
- Kullanım: Otomotiv, boru hatları, makine montajı.
- Örnek Standart: DIN 6921.
- T-Başlı Cıvata
- Özellik: T şeklinde baş, kanallı yüzeylere sabitleme için.
- Kullanım: Makine tezgahları, T-slot kanalları.
- Örnek Standart: DIN 186, DIN 188.
- Somunlu Cıvata (Stud Bolt)
- Özellik: Her iki ucu dişli, somunlarla kullanılır.
- Kullanım: Boru flanşları, kimyasal tesisler, enerji santralleri.
- Örnek Standart: DIN 975, DIN 976.
Malzeme ve Kaplama Çeşitleri:
- Malzeme: Çelik (karbon, paslanmaz), titanyum, pirinç, alüminyum.
- Kaplama: Galvaniz, çinko kaplama, nikel kaplama, fosfat kaplama (korozyona karşı koruma için).
Standartlar:
- Cıvatalar genellikle ISO, DIN, ANSI veya ASTM gibi uluslararası standartlara göre üretilir. Ölçüler metrik (mm) veya inç sistemine göre değişir.
